انگیزه و نیاز های درونی؛ محرک خلاقیت

0
1463

مهارت های زندگی: «مهارت خلاقیت»

خلاقیت موهبتی الهی است که در وجود انسان به ودیعه گذاشته شده است. خلاقیت در کلیه مراحل زندگی و سلامت انسان نیاز است. بدون خلاقیت انسان ها محکوم به زندگی تکراری و غیر رشدگرا می شوند. یکی از نتایج برجسته خلاقیت ایجاد تغییرات جهشی در زندگی انسان هاست. اگر رشد همگانی جوامع را پیشرفت خطی در نظر بگیریم، خلاقیت به مثابه پیشرفت پله ای است که در مدت زمانی کوتاه و مسیری جدید امکان پذیر می شود. در این مقاله سعی شده به تعریف عملی خلاقیت، ویژگی های افراد خلاق و شیوه های کاربرد آن در زندگی پرداخته شود.

 

در گذشته یکی از مفاهیمی که با خلاقیت همسان در نظر گرفته می شد، هوش و نبوغ بود. اما امروزه اصطلاح خلاقیت مستقل از سایر مفاهیم تعریف می شود. در این زمینه، برخی از صاحب نظران معتقدند خلاقیت گاهی پدید آوردن چیزی است که قبلا نبوده و گاهی به وجود آوردن چیزی از طریق چیزهای دیگر است.

 

این دو حالت را اصطلاحا ابداع و خلق نامیده اند. نمونه های آن را در دنیای انسانها می توان یافت. مثلا ماشین حساب ٬ موبایل و هواپیما از نمونه هایی هستند که به ترتیب با تغییر یا ترکیب چرتکه٬ بی سیم تلفن و فیزیک پرندگان خلق شده اند. از چشم انداز روانشناسی نیز خلاقیت مفهوم یا پدیده ای یگانه و بدیع فرض شده است.

 

با این تاکید که خلاقیت یک فرایند روانی است. به طوری که ملاحظه می شود وجه اشتراک تعاریف خلاقیت توجه به «تازگی و نو» بودن است. اما نو بودن به تنهایی مفهوم خلاقیت را روشن نمی کند. زیرا بسیاری چیزها می تواند تازه باشد اما خلاقانه نیستند. با توجه به این نقص برخی محققان عنصر سودمندی یا ارزشمندی را به مفهوم تازگی اضافه کرده اند. به طور کلی نظریه پردازانی مانند تورنس بر ۴ عامل ذیل به عنوان شاخص های خلاقیت اشاره کرده اند:

سیالی : یعنی استعداد تولید ایده های فراوان
ابتکار : یعنی استعداد تولید ایده های بدیع غیر عادی و تازه
انعطاف پذیری : یعنی استعداد تولید ایده ها و یا روش های بسیار گوناگون
بسط : یعنی استعداد توجه به جزئیات.

 

مرور تحقیقات بیانگر آن است که خلاقیت و عناصر اصلی آن (یعنی سیالی، انعطاف پذیری، ابتکار و بسط) تحت تاثیر آموزش افزایش یافته و به ویژه توانایی ابتکار از رشد محسوسی برخوردار می شود. همچنین انگیزه ها و نیاز های درونی افراد در تولید خلاقیت موثرند. سخت کوشی در خلاقیت به حدی مهم است که برخی نظریه پردازان معتقدند که سهم خلاقیت ناشی از الهام کمتر از سهم حاصل از تلاش و کوشش است.

فرد خلاق چه ویژگی هایی دارد؟

– غالبا ایده ها و راه حل های بیش تری نسبت به سایر افراد پیشنهاد می کند.

– سوالاتی جدید، غیرعادی و گاه عجیب و غریب می پرسد.

– معمولا قادر است با طنز پردازی ها و شوخی های جالب دیگران را بخنداند.

– ایده ها و نظرات خود را بدون نگرانی از ارزیابی شدن مطرح می کند.

– به فعالیت هنری علاقه ی زیادی دارد و در این زمینه دارای تجربه و مهارت هست.

– تمایل زیادی به تغییر نظرات دیگران و انتقاد دارد.

– علاقه ی زیادی به نقاشی و ترسیم افکار و ایده های خود دارد.

– انتقاد گر است و هر نظر و عقیده ای را به راحتی نمی پذیرد.

– از قوه ی تخیل خوبی برخوردار است.

– معمولا برای مسائل راه حل ها و پاسخ هایی متفاوت از روش های کلیشه ای ارائه می کند.

– دارای ابتکار است و غالبا ایده ها و پاسخ های منحصر به فرد ارائه می کند.

– در نفوذ و تاثیر گذاری بر دوستان خود از توانایی زیادی برخورداراست.

– از اطلاعات عمومی زیادی برخوردارست و سعی می کند که از آنها استفاده ی عملی و کاربردی کند.

– به تجربه و آزمایش علاقه ی فراوانی دارد.

– با آب و تاب صحبت می کند و سعی می کند ایده هایش را با جزئیات کامل شرح دهد.

– حساس ، باریک بین و نکته سنج است .

– بسیار فعال است و غالبا در آن واحد چند طرح و ایده در زمینه های مختلف را در سر می پروراند.

– آمادگی طرد شدن و عدم تایید از طریق دیگران را داراست .

– به مطالعه ی موضوعات متنوع و گوناگون علاقمند است و زمان قابل توجهی را به این امر اختصاص می دهد.

– صداقت و میل شدید به اطلاع یافتن از امور دارد.

– تمایل به مستقل عمل کردن و حس استقلال طلبی بالا دارد.

کاربرد خلاقیت در زندگی

برخی تصور می کنند که خلاقیت صرفا جهت ابداع یا خلق فعالیت های خارق العاده است و کاربرد چندانی در زندگی روزمره افراد ندارد. در حالی که افراد در ساده ترین فعالیت های روزمره شان می توانند خلاقانه عمل کنند.
تصور کنید در حین این که سوار بر تاکسی شده اید، متوجه می شوید کیف پول خود را فراموش کرده اید همراه تان بیاورید، در این شرایط چه راه حل هایی به ذهنتان می رسد؟

اگر یک میلیارد دلار به شما داده شود و بگویند در صورتی صاحب این پول هستید که در عرض ۱۰ دقیقه آن را خرج کنید چه کار می کنید؟

اگر جلوی پارکینگ منزل فرد ناشناسی کلید ماشین شما داخل ماشین تان که روشن است جا بماند و درهای ماشین قفل شده باشند، شما چه کار می کنید؟

نحوه پاسخ و عملکرد افراد در هر یک از شرایط بالامی تواند متفاوت باشد. برخی افراد پاسخ های از قبل تعیین شده و کلیشه ای دارند ولی برخی دیگر شیوه های جدیدی برای حل مشکل می یابند که کمتر افرادی از آن شیوه ها استفاده می کنند.
خلاقیت نه تنها در حل مسئله، بلکه در روابط بین فردی افراد می تواند تاثیر بگذارد.

 

تصور کنید در مذاکره ای می خواهید رئیس تان را برای دریافت مسئولیت پروژه مجاب کنید، چگونه رفتار می کنید؟
و یا قصد دارید نقش رهبر را در یک مسافرت ۱۰ روزه با ۱۰ نفر از دوستانتان داشته باشید، چگونه عمل می کنید؟

دکتر لیلا محمدی، روانشناس و عضو کمیته دانشجویی سلامت روان و رسانه دانشگاه علوم پزشکی ایران

این مطلب را به اشتراک بگذارید:

افزودن دیدگاه