چپ دست های خاص
کافی است یکی از والدین بچه چپ دست یا چپ دست دیگری در خانواده باشد تا در همان ماه‌های اول تولد حساسیت خاصی روی فهمیدن این نکته که کودک راست‌دست است یا چپ دست پیدا شود. اعضای خانواده جغجغه و پستانک دست کودک می‌دهند تا ببینند آن را با کدام دستش می‌گیرد و قضاوت‌ها درباره این فرشته کوچولو آغاز می‌شود، اما آیا می‌دانید راست‌دستی یا چپ‌دستی چقدر اهمیت دارد؟ چه تاثیری روی ویژگی‌های جسمی و روحی فرزندتان دارد و افراد چپ‌دست چه تفاوتی با راست‌دست‌ها دارند؟
تا ۷ سالگی صبر کنید
هر چقدر در ابتدای تولد برای درک راست دستی یا چپ دستی فرزندتان تلاش کنید باز هم به نتیجه درستی نخواهید رسید. بچه‌ها در ۶ ماهه اول تولد از هر دو دست به اندازه هم استفاده می‌کنند و دست غالبشان هنوز مشخص نشده است. بعد از ۶ ماهگی است که می‌بینید بعضی وقت‌ها از یکی از دست‌هایشان بیشتر استفاده می‌کنند. البته در این زمان باز هم نمی‌توان به طور قطع گفت بچه چپ‌دست است یا راست‌دست. تغییر دست غالب بچه‌ها معمولا تا ۲ یا ۳ سالگی هم ادامه دارد اما بیشتر پزشکان معتقدند تا ۶ سالگی دست غالب بیشتر بچه‌ها مشخص می‌شود.
تا آن سن کودک شروع به انجام کارهای ظریفی کرده است که با مشاهده آن متوجه می‌شوید چپ دست است یا راست‌دست. البته اگر کودک به این سن رسیده و هنوز از ۲ دستش استفاده می‌کند نباید نگران باشید. این فرآیند ممکن است تا پایان ۷ سالگی و سن مدرسه رفتن کودک طول بکشد. وقتی بچه به مدرسه رفت و نوشتن را شروع کرد، حتما چپ‌دستی یا راست‌دستی مشخص خواهد شد.
کدام بهتر است؟
به این سوال دقیقا نمی‌توان جواب داد. به نظر نمی‌رسد این ویژگی روی ویژگی‌های دیگر رفتاری و روحی فرزندتان تاثیر داشته باشد. دانشمندان در مطالعات سال‌های اخیرشان به نکات جالبی دست پیدا کرده‌اند. آنها معتقدند دو نیمکره مغز انسان که راست‌دستی و چپ‌دستی را تعیین می‌کنند، وظایف کاملا متفاوتی دارند. مغز انسان از دو نیمکره تشکیل شده است که رابط ضخیمی آنها را به هم متصل نگه می‌دارد. نیمکره راست انسان عضلات سمت چپ و نیمکره چپ عضلات سمت راست را کنترل می‌کند.
پس افراد چپ دست نیمکره راست قوی‌تری دارند. این ۲ نیمکره برتری خاصی نسبت به هم ندارند و فقط بر ویژگی‌ها و علاقه‌مندی‌های افراد تاثیر می‌گذارند. توانایی و قابلیت پیشرفت و تقویت دارند و با انجام کارهای خاصی می‌توان هرکدام از آنها را تقویت کرد اما راست‌دستی و چپ‌دستی در بیشتر موارد قابلیت جابجایی در افراد مختلف را ندارد.
چپ دست ها احساساتی‌تر هستند
نیمکره راست مغز مرکز پردازش احساسات است. کارهای شهودی، درک مستقیم، حافظه تصویری، پردازش افکار به طور همزمان و حس‌های پنجگانه در این نیمکره انجام می‌شود. نیمکره چپ مغز بیشتر مرکز پردازش منطق است. افراد چپ دست نیمکره راست قوی‌تری دارند و احتمالا می‌توانند از امکانات نیمکره راستشان بیشتر استفاده کنند. البته این حکم قطعی و به این معنی نیست که عملکرد افراد به یک نیمکره محدود می‌شود.
تمام افراد از هر دو نیمکره خود استفاده می‌کنند اما برای بعضی‌ها یکی از این نیمکره‌ها قوی‌تر است. تحقیقات نشان داده چپ‌دست‌ها در ورزش بسیار سریع‌تر از راست‌دست‌ها هستند و در موقعیت‌های مختلف بهتر خودشان را منطبق می‌کنند. تحقیقات آماری نشان داده چپ دست ها از راست‌دست‌ها مستعدتر و خلاق‌ترند.
آمار ۱۰ درصدی چپ دست های جهان
آمار نشان داده تقریبا ۱۰ درصد جمعیت جهان چپ‌دست هستند. چپ‌دستی یا راست‌دستی یک صفت ارثی است و از خانواده و بیشتر از مادر به ارث می‌رسد. احتمال چپ‌دستی در خانواده‌ای که مادر چپ‌دست است بیشتر از خانواده‌هایی است که پدر یا یکی دیگر از اعضای خانواده چپ‌دست است. چپ‌دستی یا راست‌دستی فقط به دست مربوط نمی‌شود. به طور کلی تمام اعضای سمت چپ افراد چپ‌دست قوی‌تر از اعضای سمت راست است. هنگام شوت کردن با پای چپ شوت می‌کنند، موقع افتادن پای چپشان را زمین می‌گذارند، وقتی از آنها می‌خواهید با یکی از چشم‌ها نگاه کنند با چشم چپ نگاه می‌کنند و ….
چپ‌دست‌ها در ایران قدیم
برخی پدربزرگ و مادربزرگ‌ها برایتان تعریف می‌کنند که در گذشته چقدر چپ‌دست‌ها را بد می‌دانستند. سال‌ها قبل در ایران بچه‌های چپ دست را به سختی تنبیه می‌کردند. لای انگشت‌هایشان قلم می‌گذاشتند و آنها را به نوشتن با دست چپ محدود می‌کردند. خیلی از افرادی که در ۲ یا ۳ نسل گذشته زندگی می‌کرده‌اند را می‌بینید که چپ‌دست هستند و تمام کارهایشان را با دست چپ انجام می‌دهند اما قلم را در دست راست می‌گیرند و می‌نویسند.
این اتفاق به دلیل سخت‌گیری معلم‌ها و نداشتن اطلاعات کافی آنها افتاده است. بچه‌ها را به زور مجبور به نوشتن با دست راست می‌کرده‌اند در حالی که کودک در ذات چپ‌دست است و نیمه چپ بدنش توانایی و تمرکز بیشتری برای انجام کارها دارد. مثلا اگر او را هل بدهید با پای چپ فرود می‌آید.
این افراد شیطانی
بد بودن چپ‌دستی فقط مربوط به ایران قدیم نبوده است. در گذشته و در خیلی از فرهنگ‌ها چپ‌دست‌ها را بد می‌دانستند. به هر حال آنها جزو اقلیت جامعه بوده‌اند و افراد برای این تفاوت دلیلی در دست نداشته‌اند. در هند به افراد اجازه نمی‌دادند با دست‌چپ دعا بخوانند، عود روشن کنند یا بقیه کارهای مذهبی را انجام بدهند. در چین درست مثل ایران چپ‌دست‌ها را به شدت تنبیه می‌کردند.
حتی در اروپا هم دست چپ کودکان چپ‌دست را می‌بستند تا مدتی نتواند از آن استفاده کند و چپ‌دستی از سرش بیفتد! اما بدترین روش برای مقابله به این موضوع در آفریقا انجام می‌شد. آفریقایی‌ها دست چپ بچه‌های چپ دست را می‌سوزاندند تا هم کودک تنبیه شود هم به ناچار تا مدتی دست چپش از کار بیفتد.
زور نگویید
در حال حاضر مشخص شده دست راست و چپ برتری خاصی نسبت به هم ندارند بنابراین درست نیست به فرزند چپ دست تان سخت بگیرید و او را وادار به استفاده از دست راستش کنید. فشار والدین و معلمان برای تغییر دست غالب کودک می‌تواند ضررهای جبران‌ناپذیری را به او وارد کند.
مثلا به دلیل فشار برای استفاده از یک دست کم‌توان‌تر، باعث می‌شود در آینده نتواند کارهای ظریف را به خوبی انجام دهد چون دست غالبش تنبل مانده و دست دیگرش به اندازه آن یکی توانایی ندارد. این کودکان در اثر افزایش فشار ممکن است دچار لجبازی، اختلالات رفتاری مثل شب ادراری، اضطراب یا لکنت زبان شوند و یادگیری آنها در مدرسه دچار اشکال شود.
تغییر دست راست یا چپ فقط در بعضی از بچه‌ها و تا قبل از ۲ سالگی قابل اجراست آن هم با روش‌های کاملا غیر مستقیم و به مرور. می‌توانید کاملا دوستانه کودک را به استفاده از دست راستش ترغیب کنید. اگر امکان‌پذیر باشد، کودک به آموزش‌ها واکنش مثبت نشان می‌دهد.
زندگی را برایشان راحت‌تر کنید
دنیا، دنیای راست‌دست‌هاست. آنها جمعیت غالب را تشکیل می‌دهند و طبیعی است خیلی از وسایل برای استفاده آنها طراحی شده باشد.
البته امروزه بسیاری از وسایل را برای چپ‌دست‌ها هم طراحی می‌کنند و شما به عنوان پدر و مادر این بچه‌ها می‌توانید با انتخاب این وسایل زندگی را برای فرزند چپ‌دستتان راحت‌تر کنید. مثلا موس‌ها توانایی تبدیل شدن کلیک راست و چپ را به راحتی دارند. وسایل دیگری مثل قیچی، وسایل موسیقی زهی مثل گیتار، ویولون، تار، سه‌تار و … برای چپ‌دست‌ها ساخته می‌شوند.
صندلی‌های تک‌نفره برای چپ دست ها در مدرسه ساخته می‌شود. می‌توانید از معلمان کودکتان بخواهید آنها را در اختیارش بگذارند. اگر مدرسه کودکتان نیمکت دارد از او بخواهید در انتهای چپ نیمکت بنشیند تا با بغل دستی‌اش برخورد زیادی نداشته باشد. یادتان باشد فرزندتان توانایی تطبیق بیشتری از راست‌دست‌ها دارد و به خوبی با مساله‌اش کنار می‌آید.
چپ دست های معروف
جالب است بدانید نوابغ، دانشمندان و هنرمندان زیادی در دنیا چپ‌دست بوده‌اند. برای مثال نیوتن، نیچه، بتهوون، باخ، داوینچی، میکل آنژ، بیل گیتس، چارلی چاپلین، نیکول کیدمن، آنجلینا جولی، مارادونا و روماریو چپ‌دست بوده‌اند. هم در دنیا و هم در ایران باشگاه‌ها و سایت‌های خاصی برای چپ‌دست‌ها وجود دارد. اگر فرزندتان چپ‌دست و از این موضوع ناراحت است، با گفتن نام این افراد موفق و افراد دیگری که شبیه او هستند نگرانی‌اش را برطرف کنید.
۹ راه برای اینکه بفهمید فرزندتان چپ‌دست است یا راست‌دست
یک تست ساده
اگر هنوز نمی‌‌دانید فرزند نوپایتان چپ دست است یا راست دست، با انجام این آزمایش‌ها چپ‌دستی یا راست‌دستی فرزندتان را می‌فهمید. توجه کنید این کارها معمولا برای بچه‌های بالای ۲ سال جواب می‌دهد و باید چند روز متفاوت آنها را تکرار کنید. اگر نتیجه در تمام روزها شبیه به هم بود، می‌توانید مطمئن باشید نتیجه را درست فهمیده‌اید.اگر این رفتارها با دست راست انجام شود، فرزندتان راست‌دست و اگر با دست‌چپ انجام شود چپ‌دست است.
- تلفن را به دست کودک بدهید و ببینید آن را به کدام گوشش می‌چسباند.
- اسباب‌بازی را جلویش بگیرید و دقت کنید با کدام دستش آن را می‌گیرد.
- مداد رنگی به او بدهید و ببینید با کدام دست آن را روی کاغذ می‌کشد.
- توجه کنید که قاشق را با کدام دست به دهان می‌برد.
- توپی را به سمتش پرت کنید و ببینید با کدام دست آن را می‌گیرد.
- بخواهید توپ را با پا بزند و ببینید با کدام پا شوت می‌کند.
- کاغذی را لوله کنید و بخواهید آن را جلوی چشمش بگیرد. توجه کنید کاغذ را جلوی کدام چشمش قرار می‌دهد.
- از او بخواهید بپرد. ببینید با کدام پا فرود می‌آید.
- او را از پله بالا ببرید و ببینید کدام پایش را اول بالا می‌گذارد.
