نوعی از اختلال های روان پریشانه همراه با هذیان و توهم که نشانه های یکسانی با اینگونه اختلالات دارد ولی دارای شدت و طول دوره کمتری می باشد و ممکن است پس از یک عامل استرس زا رخ دهد.
مشابه سایر اختلال‌های روان‌پریشانه بوده و با افزایش نوسان‌های هیجانی، رفتار عجیب و غریب، گیجی و منگی،اختلال موقعیت‌سنجی، و بی‌ثباتی خلق که از سرخوشی تا میل به خودکشی متغیر است،. هیچ‌گونه اطلاعات قطعی در این زمینه شیوع این بیماری وجود ندارد. اکثراً در افرادی رخ می‌دهد که از قبل دچار اختلالات شخصیت بوده و یا فشارهای روانی بزرگی نظیر فجایع و بلایا و تغییرات فرهنگی عظیم را تجربه کرده‌اند. شروع بیماری معمولاً در سن ۲۰ تا ۳۵ سالگی است، و میزان بروز در زنان مختصری بالاتر است.
علل ایجاد این بیماری
اختلالات خلقی در خانواده این بیماران بیشتر مشاهده می‌شود. فشارهای روانی اجتماعی سبب تحریک شروع دوره‌های روان‌پریشی می‌شوند. مشخص شده است که روان‌پریشی یک پاسخ دفاعی در افرادی است که فاقد مکانیسم‌های کافی مدارا هستند طبق تعریف،سیر بیماری کمتر از یک ماه است. در ۸۰٪ موارد بدون درمان بهبودی رخ می‌دهد.
ویژگی‌ها برای اختلال روان پریشی گذرا
A. وجود یک (یا چند) مورد از علائم زیر
۱) هذیان‌ها
۲) توهمات
۳) تکلم آشفته (مثل خروج از خط یا گسستگی زیاد)
توجه: اگر این الگوی پاسخدهی از نظر فرهنگ مجاز شمرده شود. جزء علایم محسوب نمیگردد.
B. مدت یک دوره این اختلال حداقل یک روز و حداکثر یک ماه استع و در نهایت بیمار بسصورت کامل به سطح عملکرد پیش از بیماری خود برخواهد گشت.
C. این اختلال را نمی‌توان به یک اختلال خلقی دارای ویژگی‌های روان پریشانه. اختلال اسکیزوافکتیو. یا روان گسیختگی منسوب کرد.
علاوه بر این، اختلال مذکور در نتیجه تاثیر فیزیولوژیک مستقیم مصرف یک ماده (مثل سوء‌مصرف دارو. داروهای تجویز شده ) یا یک بیماری طبی عمومی ایجاد نشده است.
مشخص کنید اگر
همراه با عوامل استرس زای آشکار (روان پریشی واکنشی گذرا) :در صورتی که علائم در مدت کوتاهی آشکارا در نتیجه رویدادهایی رخ دهند که به تنهایی یا در مجموع سبب فشارهای روانی قابل ملاحظه‌ای شده باشند. این وضعیت تقریبا برای هر کسی که در شرایط مشابه فرهنگی بیمار قرار داشته باشد رخ دهد.
بدون عوامل استرس زای آشکار: در صورتی که علائم روان پریشی مدت کوتاهی پس از و یا در نتیجه آشکار رویدادهایی که به تنهایی یا در مجموع و تقریبا برای هر کسی که در شرایط مشابه فرهنگی بیمار قرار دارد. سبب فشارهای روانی قابل ملاحظه‌ای می‌شوند. ایجاد نشده باشند.
شروع پس از زایمان: اگر علائم طی مدت ۴ هفته پس از زایمان شروع شده باشند.
درمان
ممکن است لازم باشد بیمار برای مدت کوتاهی بستری شود؛ استفاده از داروهای ضدروانپریشی ممکن است ضروری نباشد،چون غالباً علائم به سرعت و خود به خود برطرف می‌شوند. در صورت نیاز به تجویز داروها،باید حتی‌الامکان از دوزهای کمتری استفاده کرد و در اولین زمان ممکن مصرف آن‌ها را قطع نمود. روان‌درمانی جهت یافتن و برطرف کردن ماهیت و شدت فشارهای روانی – اجتماعی خاصی که سبب تحریک شروع دوره روان‌پریشی شده‌اند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. بیمار باید به‌منظور مدارا با فشارهای روانی آتی، از روش‌های سازگارانه بیشتری استفاده کرده و از کاربرد روش‌های مخرب به بکاهد.
ویژگی‌های نشان‌دهنده پیش‌آگهی خوب برای اختلال روان‌پریشی گذرا
۱. سازگاری خوب پیش از بیماری
۲. کم بودن صفات اسکیزوئید قبل از بیماری
۳. عامل استرس‌زای شدید آشکارساز
۴. شروع ناگهانی علائم
۵. علائم عاطفی
