به کمک فرزندتان بیایید
کجای رابطه‌های دوستانه فرزندانتان ایستاده‌اید؟ هرچند این سوال به شدت خصوصی به نظر می‌رسد و حتی عجیب است اما باید پاسخی برای آن داشته باشید. شاید نخستین پاسخ به این سوال توجیه آن با واژه حریم خصوصی است. شکی نیست که رابطه‌های دوستانه یکی از آن بخش‌های خصوصی زندگی فرزندان شماست.
بچه‌ها یاد می‌گیرند چطور به اشتراک بگذارند، مقایسه کنند، با دریافت‌های اشتباه گذشته‌شان کنار بیایند و آن را جبران کنند. البته که در این میان بالا و پایین رفتن زندگی بچه‌ها می‌تواند برای والدینشان سخت باشد. «بیشتر بچه‌ها دچار شکستگی قلبشان می‌شوند، پیش از آنکه فکرش را بکنید.»
دکتر مری دابینز، یکی از استادان دانشگاه پزشکی ایلیونز جنوبی چنین جمله‌ای به زبان می‌آورد و توضیح می‌دهد:« والدینی که تند و تیز با این ماجرا برخورد می‌کنند، داستان را پیچیده‌تر هم می‌کنند.» اما چطور می‌توان فهمید فرزندانتان چه زمانی به حمایت شما نیاز دارند و چه زمانی باید کنار بکشید و اجازه تجربه کردن به آنها بدهید؟ این ۷ روش را بخوانید؛ روش‌هایی که از حرفه‌ای‌های این کار آمده است.
۱. مهارت‌های دوستانه را آموزش دهید
بچه‌ها دوست ندارند با بچه‌هایی بازی کنند که می‌خواهند رییس‌بازی دربیاورند. اینکه شما چطور با دوستانتان برخورد می‌کنید، نخستین درسی است که کودکتان در این زمینه می‌گیرد. دکتر سوزان نیومن، روان‌شناس اجتماعی می‌گوید: «ما به‌عنوان والدین، نخستین الگو خواهیم بود.» شما می‌توانید همدلی و همراهی را به فرزندتان آموزش دهید، تنها کافی است سوپ بپزید و از او بخواهید کاسه‌ای از آن برای همسایه بیمارتان ببرد یا برای تولد بچه همسایه یک کارت تبریک درست کند.
دکتر نیومن، نویسنده کتاب « راهنمای بزرگ کردن تک فرزندها» معتقد است بهتر است بچه‌ها نخستین تجربه‌های معاشرتی‌شان را پیش از ورود به دنیای واقعی اینگونه به دست آورند.
۲. انواع معاشرت‌های دوستانه را آموزش دهید
مجبور کردن فرزندتان به معاشرت، تفاوت زیادی با درگیر کردن او در جمع دارد. «معمولا والدین می‌خواهند ناکفایتی‌های معاشرتی خودشان را با فرزندانشان جبران یا آنها را به زور به جمع وارد کنند.» دکتر مسون ترنر، رییس گروه روان‌شناسی دانشگاه سن‌فرانسیسکو پس از به زبان آوردن این جمله واقعی، توضیح می‌دهد: «باید صبر کنید تا شخصیت اجتماعی فرزندتان مشخص شود و نشانه‌هایی به شما بدهد که از کدام تیپ آدم‌هاست، چه بسا که نخواهد شبیه شما با آدم‌ها ارتباط برقرار کند.»
برای رسیدن به چنین شناختی، کافی است نگاهی به فعالیت کودکتان در جمع بیندازید و ببینید اهل جمع و شلوغ‌بازی هست یا نیست. اگر هست که چه عالی اما اگر در جمع ناراحت می‌شود و بدقلقی می‌کند، ممکن است از آن آدم‌های درونگرایی است که ترجیح می‌دهند با یک یا دو دوست ثابت زندگی بگذرانند. باید به چنین شناختی از فرزند خود برسید و به آن احترام بگذارید.
۳. فضا برای کودکتان و دوستانش بسازید
اگر فرزندتان هنوز کوچک است در خانه برنامه‌هایی جمعی برای او و دوستانش درنظر بگیرید و برای این یکی، دو ساعت برنامه بچینید. « بچه‌های کوچک‌تر به برنامه مشخص نیاز دارند.» نیومن چنین ماجرایی را توضیح می‌دهد و می‌گوید:« اگر قرار است باغبانی یا همراه شما شیرینی درست کنند یا می‌خواهند به تماشای یک کارتون بنشینند، به علاقه فرزندتان و دوستش برمی‌گردد اما وظیفه شماست چند برنامه در ذهن داشته باشید.»
حتی اگر فرزندتان آنقدر بزرگ شده که بتواند برنامه‌های مشخصی برای خودش بچیند، او را تشویق کنید این برنامه‌ها را جمعی و دوستانش را به خانه دعوت کند. بگذارید خانه‌تان مکانی خوشایند برای دوستان فرزندانتان باشد. این اتفاق می‌تواند فرصت خوبی در اختیار او و دوستی‌هایش قرار دهد. به شما هم فرصت می‌دهد تا دوستانش را بهتر بشناسید.
۴. برای رفع مشکلات دوستانه‌اش به او کمک کنید
دریافت اشتباه از رفتار دوستان فرزندان، معمولی‌ترین اتفاقی است که برای او پیش می‌آید. احتمالا فرزندتان هرازگاهی نیاز دارد برای برطرف کردن این احساس‌ها به کمکش بیایید. در تحقیقی که روی ۲۶۷ کودک ۹ تا ۱۱ ساله انجام شده است، مشخص شده کودکان، دوستانشان را با توجه به احساسی که نسبت به رابطه‌شان پیدا کرده‌اند توصیف می‌کنند.
اگر بچه‌ها نسبت به رابطه‌شان احساس عصبانیت داشته باشند، ترجیح می‌دهند این دوستی را رو به اتمام تلقی کنند. البته معنای این موقعیت، این نیست که شما واردعمل شوید و در هر موقعیتی به کمک فرزندتان بیایید. نیومن می‌گوید: «بهتر است او را تشویق کنید تا دو نیمه لیوان را ببیند و پیشنهاد دهید؛ چرا ۲، ۳ روز دیگر دوستت را دوباره دعوت نمی‌کنی؟»
۵. اجازه انتخاب دوستانش را به او بدهید
دوستی‌ها اجازه می‌دهند فرزندتان دنیای خودش را بسازد و آن را بزرگ‌تر کند. معنی‌اش این است که شاید فرزندتان هرچند علامت سوال‌های فراوانی درباره زندگی خانوادگی درهم پیچیده یکی از دوستانش دارد، اما دلش می‌خواهد با او معاشرت کند. البته اگر در این رابطه خطری برای فرزندتان ایجاد شده است، حق دارید وارد عمل شوید. درنظر بگیرید حق دارد دوستانش را خودش انتخاب کند و وظیفه شما به عنوان والدین این است که فرزندان را به گونه‌ای تربیت کنید که بتوانند انتخاب‌های درستی از خود نشان دهند.
اگر احساس می‌کنید یکی از این انتخاب‌ها، کودکتان را به خطر انداخته، وارد عمل شوید. حتی ممکن است با مدیر مدرسه درباره دوست تازه فرزندتان صحبت کنید یا برایش توضیح دهید که برای خیالتان راحت شود، می‌خواهید زمانی که او با این دوست خاص بازی می‌کند، شما نیز حضور داشته باشید اما کلیدواژه این بحث، صحبت با فرزندتان است.
او به خوبی متوجه رفتارهای عجیب شما درمقابل این دوست تازه می‌شود و ممکن است لجبازانه با شما رفتار کند. نکته دیگری که باید توجه کنید، این است که تردیدهای بیجای شما، ممکن است ذهن او را نسبت به شما بدبین کند، پس تا زمانی که واقعا به این نتیجه نرسیده‌اید که خطری از سوی دوست فرزندتان او را تهدید می‌کند، جمله‌ای از ترس‌هایتان به زبان نیاورید.
۶. مراقب مسخره‌کردن‌ها و دست‌انداختن‌ها باشید
هرچند دست‌انداختن‌ها یکی از بازی‌های دوران کودکی است، اما همانطور که کودکتان از سنین خردسالی به سمت سال‌های دبستان قدم برمی‌دارد، ممکن است از این بازی آسیب هم ببیند. معمولا زمانی که بچه‌ها از ۶ سالگی می‌گذرند آثار این بازی مخرب روی آنها قابل‌مشاهده است و احساساتی منفی نسبت به خودشان پیدا می‌کنند چرا که دست‌انداختن‌ها به سادگی به سمت مسخره‌کردن پیش می‌رود و بسیار طبیعی است اگر فرزندتان نتواند مقابل مسخره شدن برخورد مناسبی از خود نشان دهد. مهم است که به او نیز اجازه ندهید دوستانش را دست بیندازد.
کافی است به او بگویید صحبت‌ها و رفتارهایش می‌تواند احساسات همبازی‌هایش را تحریک کند. برایش توضیح دهید در خانواده شما، آدم‌ها با دیگران اینطور برخورد نمی‌کنند، همانطور که اجازه نمی‌دهید کسی با شما چنین رفتار زشتی داشته باشد. درست است پیدا کردن مرز چنین ماجرایی سخت است.
اما تنها راه باقیمانده، درست صحبت کردن با فرزندتان است. به او نگویید: «امروز کسی با تو رفتار بدی داشته؟» چرا که صحبت‌های شما باعث می‌شود از مراقبت از خودش دست بردارد و مدام برای غرغر سمت شما بیاید. البته اگر کتک خورده یا حرف بسیار بدی شنیده، طبیعی است که با والدین دوستش تماس بگیرید و به صورتی مودبانه داستان را با آنها درمیان بگذارید. سعی کنید والدین او را نیز با خودتان هم‌مسیر کنید. به این ترتیب شاید بتوانید جلوی خاتمه دوستی فرزندانتان را بگیرید.
۷. به جایگزین‌ها فکر کنید
وقتی که بچه‌ها به سنین ۹ تا ۱۰ سالگی می‌رسند، برایشان مهم می‌شود دیگران درباره آنها چه فکری می‌کنند اما متاسفانه نمی‌توانید تغییری در موقعیت دوست‌داشتنی بودن یا نبودن فرزندتان بدهید. می‌توانید به نگرانی‌های او گوش دهید و درباره خاطره‌های ناخوشایند دوران کودکی خودتان با او صحبت کنید.
به عنوان والدین، ممکن است جمله‌های شما درباره اشتباه‌های دوران کودکی‌تان و خاطره‌های آن دوران به باز شدن ذهن فرزندتان کمک کند. درنظر داشته باشید محبوبیت داشتن یا نداشتن فرزندتان، موقعیتی است که او احتمالا تا آخر عمر با آن درگیر است و شما نمی‌توانید با اجبارهای کوتاه‌مدت تغییری در واقعیت بدهید اما کم‌خطرتر است تا دنبال مرز میان تلاش برای کمک به دوست پیدا کردن و اجبار برای معاشرت با دیگران بگردید. به نظر می‌رسد چنین ماجرایی ارزش امتحان کردن داشته باشد اما اجبار برای معاشرت اصلا خوشایند نیست.
مراقبت دورادور
کلید ورود به دنیای کودکان مراقبت دورادور از آنهاست. مهم است آنها را همراهی کنید و رییس‌مابانه با آنها برخورد نکنید و اجازه دهید خودشان تصمیم‌های مهم زندگی‌شان را بگیرند. اگر حضور تمام‌قد از خودتان نشان دهید، ممکن است فرزندتان را برای ورود به اجتماع تنبل بار بیاورید و فرصت فکر کردن به اشتباهاتش را به او ندهید و نگذارید بفهمد چطور از پس زندگی خودش با دوستانش بربیاید.
از طرف دیگر اگر در مواقع لزوم وارد معرکه نشوید، ممکن است هیچ‌وقت روش صحیح معاشرت با دیگران را یاد نگیرد و در هاله‌ای از توهمات به دنیای دوروبرش نگاه کند. البته معنای بدی از این کلمه توهم برداشت نکنید. هاله‌ای از برداشت‌های اشتباه روی تصمیم‌ها و رفتارهای بچه‌ها تاثیر می‌گذارد که گاهی فرار از آنها به نظر بزرگ‌ترها نیاز دارد.
